سرگذشت یک نماد: شپنا
تاریخچه سهم
تاریخچه پالایش نفت شامل «پالایش نفت خام» و «تولید فرآورده‌های نفتی» به حدود ۲۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد. باستان‌شناسان و مورخان، زمان شناسایی نفت خام را حدود ۵۰۰۰ سال پیش تخمین می‌زنند که در آن زمان اقوام آشوری، بابلی و… نفتی که به سطح زمین می‌رسید را جمع کرده و آن را می‌سوزاندند و احتمالا برای تولید گرما و نور از آن استفاده می‌شد. حدود ۲۰۰۰ سال پیش روش تقطیر نفت در منطقه خاورمیانه (احتملا توسط ایرانیان و یا اعراب) کشف شد و سپس به واسطه لشکرکشی اعراب به اسپانیا، کلیه ساکنین قاره اروپا به مرور آن را آموختند و کم‌کم به آمریکا نیز منتقل شد.
اولین برج تقطیر حدود ۱۷۰ سال پیش در آمریکا ساخته شد و به مرور با تست‌های فراوانی که روی ان انجام شد، نفت سفید تولید گشت که از آن در بخاری‌ها و چراغ‌های روشنایی استفاده می‌شد؛ و پس از آن با اختراع موتورهای درونسوز، استفاده از بنزین افزایش یافت و برای مدت‌ها پرکاربردترین محصول پالایشگاهی بود.
در حدود ۱۲۰ سال پیش با گسترش تکنولوژی موتورهای درونسوز و کاربرد آنها در خودروها، تعداد پالایشگاهها در آمریکا و اروپا افزایش یافت و صنعت نفت مورد توجه صنعتگران و مهندسین شیمی قرار گرفت؛ در آن زمان از روش تقطیر در خلاء در پالایشگاهها استفاده می‌شد.
از حدود ۸۰ سال پیش که تغییرات در صنایعی مانند خودروسازی، ساخت هواپیما و… آغاز شد، تقاضا برای فرآورده های نفتی نیز افزایش یافت. نوع بنزین‌های مورد استفاده در موتورهای درونسوز تغییر کرد، سوخت مورد استفاده در هواپیما بسیار متفاوت از خودروها بود و به همین سبب پالایشگاهها به انجام آزمایشات مختلف جهت ساخت فرآورده مورد نیاز پرداختند و محصولات جدیدی در این زمینه تولید و عرضه شد.
از حدود ۶۰ سال پیش تغییرات با سرعت بیشتری رخ دادند، صنعت خودروسازی از محبوبیت بالاتری برخوردار شد، خودروها از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای استفاده می‌کردند که فرآورده‌های قبلی دیگر پاسخگوی نیاز آنها نبود. تولید بنزین باکیفیت (با عدد اکتان ۱۰۰) و سوخت جت در همین دوره اتفاق افتاد؛ و صنایع پتروشیمی به اصلی‌ترین مصرف‌کنندگان پالایشگاه‌های نفت تبدیل شدند و به همین سبب تعداد پالایشگاه‌های نفتی و تولیدکنندگان فرآورده‌های آن در مدت کوتاهی افزایش چشمگیری یافت.
اگر چه صنعت نفت و پتروشیمی در این زمان در مسیر پیشرفت حرکت می‌کرد اما متاسفانه آلودگی‌های فراوانی را برای محیط زیست پدید می‌آورد. اسیدشویی و قلیاشویی دو روشی بودند که در فرآیند پالایش نفت از آنها استفاده می‌شد که دوده و بوی ناخوشایندی را از خود ساطع می‌کردند و در این دوران تلاش‌های فراوانی از جانب سازمان‌های محیط زیست و مردم برای متوقف کردن روش‌های با آلودگی بالا انجام شد. سرانجام برای کاهش آلایندگی، روش جدید تجزیه سولفید هیدروژن به جای اسیدشویی و قلیاشویی مورد استفاده قرار گرفت که تا حدودی موثر بود.
گسترش صنعت نفت نه تنها باعث پیشرفت در صنایع دیگر شد، بلکه در ارتباطات بازرگانی و ایجاد شغل‌های جدید تاثیر فراوانی داشت. ساخت نفت‌کش‌های عظیم، تولید وسایل نقلیه مخصوص حمل سوخت، نفت خام و… و ایجاد خطوط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی از پالایشگاهها به مناطق مصرف کننده در این دوره اتفاق افتاد.
تاریخچه استفاده از نفت در ایران (طبق آنچه در ابتدای مقاله ذکر شد) به هزاران سال پیش باز می‌گردد؛ اما آنچه از رویدادهای سده‌های اخیر در دست است، نشان می‌دهد که نخستین پروژه حفر چاه نفت ایران در سال ۱۲۸۷ و در منطقه مسجدسلیمان به نتیجه رسید و باعث شد اولین پایشگاه نفت در آبادان در سال ۱۲۸۸ ساخته و در سال ۱۳۹۱ به بهره‌برداری برسد؛ که البته در این زمان متاسفانه قالب محموله نفت خام به کشورهایی مانند انگلیس صادر می‌شد.
با به روی کار آمدن رضاشاه و تلاش برای خروج از استعمار کشورهایی چون انگلستان و روسیه و در نهایت پس از ملی شدن صنعت نفت در ایران، روند تاسیس و توسعه پالایشگاه به مرور با تغییراتی روبرو شد؛ اگرچه این فرآیند با سال‌ها تاخیر اتفاق افتاد اما در دهه ۴۰ چند پالایشگاه دیگر در ایران به بهره‌برداری رسیدند و سنگ بنای راه‌اندازی پالایشگاه‌های جدید نیز نهاده شد.
اگرچه رخ دادن انقلاب اسلامی و وقایع مربوط به آن، باعث حرکت آهسته این روند شد، اما با این حال در دهه ۵۰ سه پالایشگاه دیگر به بهره‌برداری رسیدند که یکی از آنها پالایشگاه نفت اصفهان بود. فاز طراحی این پالایشگاه برای تولید ۲۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز در سال ۱۳۵۲ با همکاری دو شرکت فلور و تیسن آغاز شد و تا سال ۱۳۵۶ تجهیزات این پالایشگاه به صورت کامل فراهم شد.
پیروزی انقلاب اسلامی موجب توقف این پروژه و قطع همکاری با دو شرکت نامبرده گشت، اما خوشبختانه از آنجایی که قالب کارهای آن انجام شده بود و تجهیزات تکمیل بود، متخصصین داخلی توانستند در سال ۱۳۵۸ این پالایشگاه را راه‌اندازی کنند. ظرفیت پالایشگاه نفت اصفهان در آغاز کار (طبق برنامه‌ریزی‌های قبلی) ۲۰۰ هزار بشکه در روز بود؛ در سال ۱۳۶۱ چند واحد تقطیر به پالایشگاه اضافه شد و ظرفیت تولید به ۲۸۴ هزار بشکه رسید و پس از آن با انجام اصلاحات و تغییراتی ظرفیت تا ۳۷۰ هزار بشکه در روز افزایش یافت.
در سال ۱۳۶۸ واحد قیر پُرنِر این پالایشگاه با ظرفیت ۱۱ هزار بشکه قیر نرم و با نزدیک به ۵ هزار بشکه قیر سفت در روز راه‌اندازی شد. این واحد در سال ۱۳۸۲ به شرکت نفت جی واگذار شد. سه سال بعد یعنی در ۱۳۷۱ مجتمع روغن‌سازی با ظرفیت تولید ۲۰۰ هزار متر مکعب در سال راه‌اندازی گشت؛ و کارخانه‌های ظروف‌سازی، تولید قوطی ۱ و ۴ لیتری و بشکه ۲۲۰ لیتری برای نگهداری روغن و ۱۶۰ لیتری برای قیر آغاز به کار کردند؛ واحد روغن‌سازی نیز در سال ۱۳۸۱ به شرکت نفت سپاهان واگذار شد.
در سال ۱۳۷۲ بهره‌برداری از تأسیسات خوراک‌رسانی همراه با هیدروژن مصرفی با ظرفیت تولید ۹۰۰۰ بشکه در روز، بهره‌برداری از تأسیسات حمل جاده‌های خوراک پتروشیمی اراک با ظرفیت ۱۲۰۰۰ بشکه در روز و بهره‌برداری از تأسیسات خوراک‌رسانی در شرکت سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران با ظرفیت ۲۵۰۰۰ بشکه در روز آغاز شد؛ و در سال ۱۳۷۵ واحد تولید قیرهای سرد جاده‌ای راه‌اندازی گشت.
در سال ۱۳۷۷ تغییری در اساسنامه شرکت رخ داد که طبق آن «پالایش نفت اصفهان» به عنوان شرکت فرعی «شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران» در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسه‌های غیرتجاری تهران به ثبت رسید. سال ۱۳۷۸ واحد تولید حلال‌های ویژه با توان تولید بیش از ۷ نوع حلال راه‌اندازی شد؛ و در سال ۱۳۷۹ این شرکت موفق به دریافت لوح صنعت سبز کشور از وزیر نفت وقت شد.
واحد پژوهش و فناوری پالایش نفت اصفهان با هدف تعریف و انجام نیازهای پژوهشی شرکت در سال ۱۳۸۱ تاسیس شد؛ در سال ۱۳۸۵ قراردادی عظیم مابین مجتمع بنزین‌سازی و شرکت پالایش نفت اصفهان عقد شد. پس از آن در سال ۱۳۸۶ اجرای طرح بهبود فرآیند و بهینه‌سازی پالایشگاه اصفهان با چشم‌انداز ۲۰ ساله آغاز شد؛ به موجب این طرح استانداردسازی محصولات به طور کامل مطابق با استاندارد یورو ۲۰۰۵ انجام خواهد شد و این طرح به واسطه اجرای چند پروژه به صورت مرحله‌ای در پالایش نفت اصفهان در حال انجام است. با اجرای این طرح خوراک نفت خام پالایشگاه از ۳۷۵ هزار به ۳۶۰ هزار بشکه کاهش می‌یابد، ظرفیت تولید محصولاتی چون نفت گاز، بنزین، سوخت‌های هوایی و گاز مایع گاه تا ۵/۲ برابر افزایش خواهد یافت و همچنین امکان تولید پروپیلن فراهم می‌شود. همچنین در سال ۱۳۸۶ پالایشگاه نفت اصفهان به شرکت سهامی عام تغییر هویت داد.
در مابین سال‌های ۸۸ تا ۹۸ بیشتر پروژه‌های این شرکت در راستای گسترش و پیشرفت واحدهای قبلی و همچنین انجام طرح بهبود فرآیند و بهینه‌سازی بوده است. در سال ۱۳۹۸ دو پروژه اجرایی «تقطیر سوم» و «طرح احداث سیستم تصفیه‌خانه پساب شاهین‌شهر» به بهره‌برداری رسیدند.
فرآوره‌های این شرکت در حال حاضر به ۸ بخش اصلی: گاز مایع، بنزین موتور، نفت گاز، سوخت هواپیما، نفت سفید، انواع حلال، روغن خام و گوگرد تقسیم می‌شود؛ و بنزین یورو ۴، گازوئیل یورو ۴، نفت سفید و گاز مایع مهم‌ترین تولیدات این شرکت هستند. پالایشگاه نفت اصفهان با ظرفیت ۳۷۵ هزار بشکه پالایش نفت خام در روز، دومین پالایشگاه بزرگ ایران شناخته می‌شود؛ و ۲۲ درصد از فرآورده‌های نفتی مورد نیاز کشور را تولید می کند.
پذیرش در بورس پالایشگاه نفت اصفهان
شرکت پالایشگاه نفت اصفهان در اسفند ماه سال ۱۳۸۶ با نماد «شپنا» در گروه «فرآورده های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای» بازار بورس و اوراق بهادار تهران پذیرفته شد و اولین معامله آن در سال ۱۳۸۷ در بازار بورس صورت گرفت.
لیست سهامداران اصلی شرکت پالایشگاه نفت اصفهان به شرح زیر است:
| سهامدار | تعداد سهام | درصد سهام |
|---|---|---|
| شرکت آوای پردیس سلامت-سهامی خاص- | ۸ میلیارد | ۱۵ درصد |
| شرکت ملی پالایش وپخش فرآورده های نفتی ابخش۱-م ام | ۶ میلیارد | ۱۱٫۵۰۰ درصد |
| شرکت توسعه سرمایه رفاه-سهامی خاص- | ۶ میلیارد | ۱۱٫۴۰۰ درصد |
| شرکت پالایش نفت جی-سهامی عام- | ۳ میلیارد | ۵ درصد |
| صندوق سرمایه گذاری پالایشی یکم | ۲ میلیارد | ۳٫۶۶۰ درصد |
| شرکت.س.صندوق بازنشستگی کشوری-سهامی عام- | ۲ میلیارد | ۳٫۴۲۰ درصد |
| شرکت نفت سپاهان-سهامی عام- | ۱ میلیارد | ۲٫۵۹۰ درصد |
| شرکت سرمایه گذاری اهداف-سهامی عام- | ۱ میلیارد | ۱٫۹۸۰ درصد |
| شرکت گروه مالی ملت-سهام عام- | ۷۱۶ ملیون | ۱٫۴۰۰ درصد |
| شرکت س اتهران س.خ-م ک م ف ع- | ۷۰۳ ملیون | ۱٫۳۷۰ درصد |
| شرکت صادرفر-سهامی خاص- | ۶۵۲ ملیون | ۱٫۲۷۰ درصد |
| شرکت گروه توسعه مالی مهرآیندگان-سهامی عام- | ۶۴۷ ملیون | ۱٫۲۶۰ درصد |
| شرکت س اخراسان رضوی س.خ-م ک م ف ع- | ۵۶۵ ملیون | ۱٫۱۰۰ درصد |
افزایش سرمایه نماد شپنا
لیست افزایش سرمایه‌های شپنا را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
| سال | درصد افزایش سرمایه | سرمایه قبلی (ملیون ریال) |
سرمایه جدید (ملیون ریال) |
محل افزایش سرمایه |
|---|---|---|---|---|
| ۱۳۹۳ | ۱۴۰ % | ۴,۱۶۲,۲۵۸ | ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ | از محل اندوخته |
| ۱۳۹۴ | ۱۰۰ % | ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۰,۰۰۰,۰۰۰ | سود انباشته |
| ۱۳۹۸ | ۱۵۵ % | ۲۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۵۱,۰۰۰,۰۰۰ | از محل اندوخته و سود انباشته |
توقف نماد شپنا
در سال ۱۳۹۱ نماد شپنا به مدت ۲۷۶ روز توقف طولانی مدت را تجربه کرده است و به غیر از آن اگر چه توقف نماد طولانی دیگری نداشته اما برای بارها بین دو هفته تا دو ماه توقف داشته است؛ در ادامه لیستی از این توقف‌ها را مشاهده خواهید کرد:
- از تاریخ ۱۳۹۹/۰۶/۱۵ الی ۱۳۹۹/۰۶/۲۹ به مدت ۱۴ روز نماد متوقف شد و در ادامه آن اطلاعیه‌ای مبنی بر افشای اطلاعات با اهمیت – (سایر اطلاعات با اهمیت – تغییر نرخ نفت خام و فرآورده‌های اصلی تولیدی- گروه ب) منتهی به سال مالی ۱۳۹۹/۱۲/۳۰ از جانب سازمان بورس و اوراق بهادار منتشر گشت.
- از تاریخ ۱۳۹۶/۰۴/۱۷ الی ۱۳۹۶/۰۵/۰۹ به مدت ۲۳ روز؛ به دلیل ارائه گزارشات مالی جهت برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه دوره ۱۲ ماهه منتهی به ۱۳۹۵/۱۲/۳۰
- از تاریخ ۱۳۹۵/۱۲/۰۲ الی ۱۳۹۵/۱۲/۱۷ به مدت ۱۵ روز؛ بنا بر انتشار اطلاعیه‌های: اولین پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی منتهی به ۱۳۹۶/۱۲/۲۹ و شفاف‌سازی در خصوص مفروضات مندرج در “پیش‌بینی سود هر سهم سال‌های مالی ۹۵ و ۹۶ “
- از تاریخ ۱۳۹۴/۰۴/۲۹ الی ۱۳۹۴/۰۵/۱۹ به مدت ۲۱ روز بنا بر انتشار اطلاعیه‌های: صورتهای مالی سال مالی منتهی به ۱۳۹۶/۱۲/۲۹ و پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی منتهی به ۱۳۹۴/۱۲/۲۹ بر اساس عملکرد واقعی ۳ ماهه
- از تاریخ ۱۳۹۲/۰۴/۱۶ الی ۱۳۹۲/۰۶/۱۸ به مدت ۶۴ روز بنا بر انتشار اطلاعیه‌های: صورتهای مالی سال مالی منتهی به ۱۳۹۱/۱۲/۳۰ و اعلام تصمیمات مجمع عمومی عادی سالیانه دوره ۱۲ ماهه منتهی به ۱۳۹۱/۱۲/۳۰
- از تاریخ ۱۳۹۱/۰۲/۲۰ الی ۱۳۹۱/۱۱/۲۱ به مدت ۲۷۶ روز به دلیل اولین پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی منتهی به ۱۳۹۱/۱۲/۳۰ و در ادامه آن برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه
- از تاریخ ۱۳۸۹/۰۳/۰۲ الی ۱۳۸۹/۰۳/۳۰ به مدت ۲۸ روز به دلیل ارائه صورتهای مالی سال مالی منتهی به ۱۳۸۸/۱۲/۲۹ مربوط به برگزاری مجمع عادی سالیانه
- از تاریخ ۱۳۸۸/۰۹/۲۹ الی ۱۳۸۸/۱۱/۲۷ به مدت ۵۸ روز به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی بطور فوق العاده
- از تاریخ ۱۳۸۸/۰۴/۲۷ الی ۱۳۸۸/۰۶/۰۳ به مدت ۳۸ روز به دلیل ارائه صورتهای مالی ۱۲ ماهه منتهی به ۱۳۸۷/۱۲/۳۰ و اعلام زمانبندی پرداخت سود.
- از تاریخ ۱۳۸۸/۰۳/۰۲ الی ۱۳۸۸/۰۴/۲۲ به مدت ۵۱ روز به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی بطور فوق العاده
- از تاریخ ۱۳۸۷/۱۱/۱۶ الی ۱۳۸۷/۱۲/۲۰ به مدت ۳۴ روز بنا بر اعلام محاسبه نرخ فروش محصولات بر اساس نرخ FOB خلیج‌فارس و اعلام محاسبه نرخ فروش محصولات بر اساس نرخ ۱۳۸۷/۱۲/۳۰
بالاترین قیمت نماد شپنا
بالاترین قیمت سهام شپنا تاکنون ۵۳۲۱۰ ریال و کمترین آن ۱۸۹۰ ریال بوده است؛ تصویر زیر نوسان قیمت این نماد را از ابتدای فعالیتش در بازار بورس تا این لحظه نمایش می‌دهد:
سخن آخر
نماد شپنا در بازار اول بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند و یکی از سهم‌های خوب در گروه خود است. در سال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ این شرکت دو مورد افزایش سرمایه انجام داد که موجب محبوبیت بیشتر آن و جلب اعتماد سهامداران شد، اما در ادامه با گذشت چند سال و تغییرات فراوانی که رخ داد، هیچ افزایش سرمایه‌ای اتفاق نیفتاد و برای مدت‌ها سهم شپنا در حاشیه به سر می‌برد؛ و سرانجام در سال ۱۳۹۸ افزایش سرمایه ۱۵۰ درصدی آن، باعث مورد توجه قرار گرفتن مجدد سهم شد.
همچنین ۱۳٫۷ درصد از کل سهام شرکت پالایش نفت اصفهان (معادل ۷ میلیارد سهم) در اختیار دولت بود که با انتشار دومین صندوق ETF دولتی (معروف به صندوق پالایشی یکم)، واحدهای آن در بازار عرضه گشت و همین موضوع توجهات بیشتری را به سمت گروه پالایشی خصوصا سهام مورد عرضه در این صندوق جلب کرد.
از طرفی سهام مربوط به گروه نفت، پتروشیمی، پالایشی و از این دست، همواره مورد توجه تحلیل‌گران بنیادی بوده و معمولا سرمایه‌گذاری‌های طولانی‌مدت را می‌توان توسط سهامداران خبره در آن مشاهده کرد. از آنجایی‌که ثبات قیمت در سهام‌های بنیادی موجب تعادل در پرتفوی می‌شود، هم نوسان‌گیران و هم کسانی که با استراتژی طولانی‌مدت به سرمایه‌گذاری می‌پردازند حداقل یک سهم بنیادی را در سبد سهام خود نگه می‌دارند.
اگر چه اصلاح بازار ممکن است موجب کاهش قیمت سهم شده باشد، اما این کاهش در برابر رشدی که شپنا در سال اخیر تجربه کرده است ناچیز است؛ و می‌توان ادعا کرد که شپنا با در نظر گرفتن شرایط بازار در اوضاع خوبی بسر می‌برد؛ و چنین ثباتی در مسیر حرکت سهم‌های مختلف بازار بورس و اوراق بهادار کمتر به چشم می‌خورد؛ و در نهایت تمرکز بر روی آن یک انتخاب خوب برای سرمایه‌گذاری‌های طولانی‌مدت به حساب می‌آید.
دیدگاه خود را بنویسید