سرگذشت یک نماد: رمپنا

سرگذشت یک نماد: رمپنا

تاریخچه سهم

گروه مپنا «شرکت مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران» یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های صنعتی کشور است؛ که به عنوان یک شرکت مادر همراه با زیرمجموعه‌های خود در حوزه‌های مختلف مهندسی مانند: توسعه نیروگاه‌های حرارتى، تأسیسات تولید هم‌زمان برق و حرارت، اجرا و توسعه پروژه‌های نفت و گاز و… فعالیت می‌کند. این گروه بیش از یک دهه قبل با نماد «رمپنا» در بازار بورس و اوراق بهادار پذیرفته شد و در حال حاضر به عنوان یکی از قَدَرترین‌ شرکت‌های صنعتی ایران شناخته می‌شود.

اگرچه گروه مپنا در دهه ۷۰ شمسی فعالیت رسمی خود را آغاز کرد؛ اما پایه‌گذاری آن به سال‌های پیش از انقلاب اسلامی باز می‌گردد. در دوران پهلوی دوم گسترش صنایع و توسعه صادرات، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های شاه و دولت بود که تلاش‌های آن از حدود دهه ۳۰ آغاز شد و دهه ۴۰ تا اواسط دهه ۵۰ را می‌توان اوج رشد و شکوفایی آن دانست.

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های دولت در زمان پهلوی تاسیس سازمان گسترش و صنایع نوسازی ایران در سال ۱۳۴۶ بود؛ وظیفه اصلی این شرکت ایجاد بنگاه‌های صنعتی جهت ورود سرمایه زمین‌داران و ملاکان به حوزه‌های صنعتی در راستای پیشرفت و ترقی کشور بود. این سازمان طی ۱۰ سال فعالیت خود قبل از انقلاب اقدامات زیادی انجام داد که از جمله آنها تاسیس ۴ شرکت در زمینه‌های: صنعت نفت، صنایع ماشین‌سازی، ماشین‌آلات معدنی و مواد غذایی بود.

این شرکت‌ها طی قراردادهایی با دیگر کشورها (مثل آمریکا) و با بهره‌گیری از دانش و تکنولوژی آنها، به طراحی و مهندسی در زمینه‌های مذکور می‌پرداختند؛ که متاسفانه با رخ دادن انقلاب اسلامی، کلیه این قراردادها منحل و فعالیت شرکت‌ها متوقف شد؛ و این وضع تا بعد از تمام شدن جنگ ایران و عراق ادامه داشت.

پس از اتمام جنگ، آقای صفایی فراهانی، معاون سازمان گسترش و صنایع نوسازی ایران پیشنهاد راه‌اندازی مجدد این شرکت‌ها را با بهزاد نبوی (وزیر صنایع سنگین) مطرح کرد و پس از مدتی دو شرکت مپنا و فرآب با حداقل امکانات و چند نیرو فعالیت خود را آغاز کردند. در ابتدا وزارت نیرو در برابر فعالیت این شرکت‌ها مقاومت زیادی نشان می‌داد، اما از آنجایی که یکی از اعضای اصلی این سازمان یعنی بیژن نامدار زنگنه (به عنوان وزیر نیرو وقت) از فعالیت آنها پشتیبانی می‌کرد، توانستند در برابر فشارها و مخالفت‌ها مقاومت کنند.

در حقیقت محسن صفایی فراهانی را می‌توان عامل شکل‌گیری شرکت مپنا و بیژن نامدار زنگنه را پشتیبان آن طی ۸ سال ریاست جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی دانست. یکی از نقاط عطف این شرکت راه‌اندازی نیروگاه حرارتی اراک است؛ در ابتدا قرار بود که این نیروگاه به کمک متخصصین کانادایی و با هزینه ۶۲۰ میلیون دلار ساخته شود و البته پیشنهاد دیگری از طرف روسیه برای ساخت همین نیروگاه با مبلغ ۵۴۰ میلیون دلار وجود داشت؛ اما قبل از واگذاری پروژه، شرکت مپنا ساخت نیروگاه با هزینه ۳۵۰ میلیون دلار را پیشنهاد داد، که متاسفانه این پیشنهاد از طرف وزارت نیرو جدی گرفته نشد!

در حقیقت برای عوامل وزارت نیرو، ساخت نیروگاه حرارتی با مبلغ ۳۵۰ میلیون دلار باورپذیر نبود و آنها تصور می‌کردند که در نهایت زمان و هزینه هدر خواهد رفت و پروژه با موفقیت به پایان نمی‌رسد. اما بالاخره با پافشاری فراهانی و حمایت زنگنه، این پروژه به گروه مپنا سپرده شد و با موفقیت به پایان رسید.

موفقیت این پروژه باعث توجه ریاست جمهوری به عملکرد مپنا و چگونگی راه‌اندازی نیروگاه حرارتی با هزینه مذکور گشت و در همین راستا جلسه‌ای میان مرحوم هاشمی رفسنجانی، وزرای نفت، نیرو، صنعت، صنایع سنگین، رئیس سازمان برنامه و رئیس بانک مرکزی تشکیل شد و چگونگی برآورد هزینه‌ها، جزئیات پیش‌رَوی پروژه و… شرح داده شد و در نتیجه آن رئیس‌جمهور وقت دستور تدوین «آیین نامه شرکت‌های طراحی و مهندسی» را به سازمان برنامه و بودجه صادر کرد.

اما در همان سال‌ها مپنا توانست با شرکت در پروژه‌های بین‌المللی اعتبار بیشتری کسب کند و به عبارتی با کسب موفقیت در پروژه‌ای خارجی، تمامی مخالفانش را با خود همسو کند. این موضوع به ساخت نیروگاهی در کشور عمان باز می‌گردد که رقابتی بین شرکت‌های مپنا آلستوم و زیمنس شکل گرفت. از آنجایی که مپنا قیمت کمتری را پیشنهاد داده بود، برنده مناقصه شد و به دستور پادشاه عمان پروژه به وی سپرده شد.

اما این موضوع از طرف برگزارکنندگان مناقصه قابل قبول نبود و به عبارتی فکر می‌کردند که ایران موفق به اتمام پروژه نخواهد شد؛ به همین دلیل هم‌زمان با شروع کار مپنا، ساخت نیروگاه دیگری را با کمک شرکت آلستوم در عمان آغاز کردند. خوشبختانه شرکت مپنا توانست یک ماه جلوتر از موعد مقرر ساخت نیروگاه را به اتمام برساند و وجه‌ای بین‌المللی برای خود کسب کند.

شرکت مپنا در سال‌های بعد پروژه‌های متعددی را در زمینه‌های نفت و گاز، نیرو، حفاری خشکی و دریایی، حمل‌ونقل ریلی و… بر عهده گرفت، اما در اصل دو مورد ذکر شده باعث جلب اعتماد دولت، شرکت‌های داخلی و خارجی و ثبات این مجموعه به عنوان یک شرکت EPC یا (مهندسی، تدارک، ساخت) شد.

اما در دهه ۸۰ و ۹۰ شمسی مپنا وارد مراحل جدیدی از رشد و توسعه شد. با شروع دولت هشتم صحبت‌ها در رابطه با ورود این شرکت به صنعت نفت جدی‌تر شد و مجددا مقاومت وزارت نیرو در این‌باره اتفاق افتاد! بدنه وزارت نیرو ادعا می‌کردند که امکانات این وزارتخانه نباید در صنایع دیگر استفاده شود؛ ولی آقای صفایی فراهانی (مدیرعامل مپنا) با این انحصارطلبی مخالف بود؛ و از آنجایی در این زمان حامی اصلی وی یعنی جناب زنگنه وزارت نیرو را ترک کرده بودند، صفایی فراهانی نیز پس از مدتی تصمیم به کناره‌گیری از مدیرعاملی مپنا را گرفت و به عبارتی تغییری در ساختار شرکت اتفاق افتاد.

در نهایت مپنا وارد حوزه نفت، گاز و پتروشیمی شد و توانست پروژه‌هایی مانند: میدان نفتی جفیر، میادین نفتی مارون، کوپال، آزادگان، منصوری و میدان نفتی اهواز را بر عهده گرفته و به اتمام برساند. در سال ۱۳۸۸ گروه مپنا، شرکت حفاری خود را به صورت مجزا تاسیس کرد. شرکت حفاری مپنا تاکنون قراردادهای گسترده‌ای را با اوپک، پدکس، فلات‌قاره و… عقد کرده است و در حال حاضر در فهرست پیمانکاران تایید شده شرکت مهندسی توسعۀ نفت قرار دارد.

با توجه به ورود مپنا به حوزه جدید نفت و گاز و پتروشیمی، گسترش تحقیقات این حوزه نیز لزوم پیدا کرد و واحد تحقیق و توسعه گروه مپنا در سال ۱۳۸۶ تاسیس شد. فعالیت این بخش تا قبل از دهه ۹۰ کمی بی‌نظم و بسته به نیاز پروژه‌های دریافتی بود؛ اما در سال ۱۳۹۰ جهت‌دهی‌های دقیقی برای انجام تحقیقات اعلام شد و به عبارتی ارتقا دانش کلیه گروه، به یکی از اهداف اصلی مجموعه تبدیل شد.در سال ۱۳۹۴ بخش‌های کسب و کار به واحد تحقیق و توسعه تجهیز و مدیریت پروژه‌های تحقیقاتی در حوزه توسعه و بهبود محصولات، به عنوان ماموریت این بخش در نظر گرفته شد و در نهایت نام آن از «واحد تحقیق و توسعه» به «واحد پژوهش و فناوری» تغییر کرد.

از جمله فعالیت‌های گروه مپنا در دهه ۹۰ می‌توان آغاز فعالیت درعرصه انرژی‌های تجدیدپذیر با احداث کارخانه تولید پره توربین بادی در سال ۱۳۹۲؛ احداث نیروگاه ۴۲ مگاواتی گازی (ساخت داخل) در زاهدان در سال ۱۳۹۷ و شروع فعالیت در حوزه صنایع معدنی و فلزی با خرید سهام شرکت‌های آلومینیوم المهدی و هرمزال در بهمن ۱۳۹۷ را نام برد.

در ادامه لیستی از پروژه‌های در دست اجرا این شرکت را مشاهده خواهید کرد:

• توسعه فاز ۱۳ میدان گازی پارس جنوبی
• توسعه فاز ۱۴ میدان گازی پارس جنوبی
• توسعه پالایشگاه اصفهان، بسته C
• توسعه فاز ۱۵ و ۱۶ میدان گازی پارس جنوبی، واحدهای یوتیلیتی و آفسایت
• ایستگاه تقویت فشار گاز (واحد ۱۰۶) پالایشگاه فاز ۱۹ پارس جنوبی
• تامین و ساخت توربوکمپرسورهای فازهای ۲۲-۲۴ پارس جنوبی
• تأمین ۱۰۰ واحد توربوکمپرسور برای خطوط انتقال گاز سراسری
• پروژه تجهیز مبادی تحویل و تحول صنعت نفت به سیستم های دقیق خودکار و انتقال اطلاعات و مانیتورینگ
• پروژه تجهیز مبادی تحویل و تحول صنعت نفت به سیستم های دقیق خودکار و انتقال اطلاعات و مانیتورینگ
• ایران LNG – واحد تولید و پروسس آب
• ایران LNG – بسته E-LNG
• حفاری مناطق نفت‌خیز جنوب – تامین دو دستگاه دکل حفاری نوع HP 2000 جهت عملیات حفاری در میادین نفتی

زیرمجموعه‌های گروه مپنا

گروه مپنا علاوه بر سرمایه‌گذاری‌های ذکر شده در قبل، دارای بیش از ۴۰ شرکت تابعه است؛ که مپنا سپاهان، توسعه سلامت و بهداشت مپنا، مپنا اندونزی، مشاوره مدیریت مپنا و… نمونه آن هستند. در ادامه به معرفی و بررسی فعالیت تعدادی از شناخته شده‌ترین زیرمجموعه‌های این گروه می‌پردازیم.

• مپنا پارس: شرکت «مهندسی و ساخت ژنراتور مپنا» در سال ۱۳۷۷ تاسیس شد. مپنا پارس به طراحی، تولید و صاردات ژنراتورهای نیروگاهی آبی و حرارتی، باس داکت، ژنراتورهای صنعتی، ترکشن موتور، الکتروموتور و توربین بادی مگاواتی می‌پردازد. تاجیکستان، عراق و سوریه از واردکنندگان اصلی تولیدات این شرکت هستند.
• مپنا توگا: شرکت «مهندسی و ساخت توربین مپنا توگا» در سال ۱۳۷۸ تاسیس شد و در زمینه تولید توربین و تجهیزات جانبی آن فعالیت می‌کند. توگا به عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی در صنایع نیروگاهی، نفت و گاز شناخته می‌شود.
• مپنا مکو: شرکت «مهندسی و ساخت برق و کنترل مپنا» در سال ۱۳۸۳ تاسیس شد. این شرکت برای مدتی به تامین نیازهای مجموعه مپنا در حوزه برق، کنترل، حفاظت و ابزار دقیق می‌پرداخت و سپس بخشی از فعالیت مپنا در زمینه‌های نفت، گاز، پتروشیمی، پالایشگاهی و حمل‌و‌نقل ریلی به وی سپرده شد.
• سرمایه‌گذاری کارکنان گروه مپنا: این شرکت یکی از اصلی‌ترین زیرمجموعه‌های مپنا است که در سال ۱۳۸۴ تاسیس و در اسفند ۱۳۹۰ از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان یک نهاد مالی پذیرفته شد. خرید ۲۰ درصد از سهام گروه مپنا، نقطه آغاز فعالیت این شرکت بود؛ و پس از مدتی با سرمایه‌گذاری در دیگر شرکت‌ها، صندوق‌ها و اوراق بهادار توانست فعالیت خود را گسترش دهد. در حال حاضر نزدیک به ۱۱ درصد از سهام گروه مپنا (رمپنا) در اختیار این شرکت قرار دارد.
• مپنا لوکوموتیو: شرکت «مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا» با هدف ورود این مجموعه به صنعت حمل و نقل ریلی در سال ۱۳۸۵ تاسیس شد؛ و به تولید انواع لکوموتیو (دیزل‌الکتریک- برقی- مانوری) و انواع واگن‌های (مترو- خودکششی مسافری) و مولد برق می‌پردازد.
• مپنا ریلی: شرکت «احداث و توسعه ریلی مپنا» جهت تکمیل فرآیند مشارکت در بخش حمل و نقل ریلی در سال ۱۳۸۷ تاسیس شد؛ و در زمینه طراحی، احداث، تامین تجهیزات، تعمیر و نگهداری خطوط مترو و راه‌آهن فعالیت می‌کند.
• توسعه نفت و گاز مپنا: این شرکت در سال ۱۳۸۷ تاسیس شد و همانطور که از نام آن پیداست در حوزه اجرای پروژه‌های نفت و گاز فعالیت می‌کند. احداث پالایشگاه‌های نفت، گاز و تاسیسات صنعتی، سرمایه‌گذاری در این زمینه، حفاری و تامین تجهیزات از نمونه فعالیت‌های این واحد صنعتی است.

پذیرش در بورس گروه مپنا

گروه مپنا در سال ۱۳۸۶ با نماد «رمپنا» در بازار بورس و اوراق بهادار تهران و در گروه «خدمات فنی و مهندسی» و زیرگروه «فعالیت‌های ساختمانی و مشاوره فنی مرتبط» پذیرفته شد. لیست سهامداران عمده این شرکت به شرح زیر است:

همچنین گروه مپنا سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای را در زمینه‌هایی چون تولید برق، احداث نیروگاه، تولید قطعات نیروگاهی، حمل و نقل ریلی و… انجام داده است و از این رو دارای پرتفویی بسیار قوی است. اما از آنجایی که مپنا فعالیت خود را با همکاری با وزارت نیرو آغاز کرد، بخش اعظمی از پرتفوی وی به صنعت برق اختصاص دارد. در ادامه به بررسی تعدادی از این سرمایه‌گذاری‌ها خواهیم پرداخت.

• تولید برق توس مپنا: این پروژه در سال ۱۳۸۲ به صورت ۱۰۰ درصدی در اختیار مپنا قرار گرفت و شامل ۶ واحد ۱۵۹ مگاواتی از نوع۲  شرکت زیمنس است.
• تولید برق عسلویه مپنا: گروه مپنا در سال ۱۳۸۴ اجرای این پروژه را به صورت کامل بر عهده گرفت و شرکت تولید برق عسلویه را تاسیس کرد. سهام این شرکت در سال ۱۳۹۳ در بازار فرابورس عرضه شد و با نماد «بمپنا» شناخته می‌شود. در حال حاضر این شرکت رتبه اول تولید برق در کشور را به خود اختصاص داده است.
• تولید برق گناوه مپنا: در پی برگزاری مناقصه‌ای در سال ۱۳۸۵، گروه مپنا توانست پروژه تولید برق گناوه را بر عهده بگیرد. ظرفیت نیروگاه سیکل ترکیبی گناوه ۴۸۴ مگاوات، مشتمل بر دو واحد توربین گازی ۱۶۲ مگاواتی و یک واحد توربین بخار ۱۶۰ مگاواتی است؛ و ۸۸ درصد از سهام آن در اختیار گروه مپنا قرار دارد.
• تولید برق پره سر مپنا: در سال ۱۳۸۷ مناقصه‌ای برای اجرای پروژه نیروگاه سیکل ترکیبی پره سر (واقع در استان گیلان) در سطح بین‌المللی برگزار شد، که شرکت تابعه مپنا به نام «مپنا بین‌الملل» توانست برنده آن شود؛ و در پی بر عهده گرفتن این پروژه، شرکت «تولید برق پره سر مپنا» تاسیس شد. این نیروگاه در سال ۱۳۹۳ به بهره برداری رسید و سهامداران آن، گروه مپنا (۶۹ درصد)، مپنا بین‌الملل (۳۰ درصد) و تولید برق عسلویه (۱ درصد) هستند.
• تولید نیروی آذرخش: نیروگاه گازی علی آباد در استان گلستان در سال ۱۳۸۶ احداث شد و شامل شش واحد ۱۶۲ مگاواتی با ظرفیت اسمی کل ۹۷۲ است. اگرچه ۶۰ درصد از سهام این شرکت در اختیار شرکت نیروگاهی سنا است، اما از آنجایی که ۴۰ درصد دیگر متعلق به مپنا و ۱۷٫۶۵ درصد از سنا نیز در اختیار مپناست، لذا می‌توان گروه مپنا را سهامدار اصلی تولید نیروی آذرخش دانست.
• تولید آب و برق قشم مپنا: نیروگاه تولید همزمان آب و برق قشم با هدف تامین نیاز جزیره در سال ۱۳۹۲ تاسیس شد. این نیروگاه دارای ۲ واحد توربین گازی ۲۵ مگاواتی با ظرفیت تولید ۵۰ مگاوات برق است؛ و ۹۹٫۸ درصد از سهام آن در اختیار مپنا قرار دارد.
• تولید نیروی برق سنندج: نیروگاه سیکل ترکیبی سنندج در سال ۱۳۸۲ توسط گروه مپنا تاسیس شد و در سال ۱۳۸۸ توسط همین گروه توسعه یافت. این نیروگاه خصوصی در بورس انرژی کشور ثبت شده است و بخشی از برق تولیدی آن در قالب معاملات سلف بورس انرژی به فروش می‌رسد؛ همچنین ۹۷٫۸۱ درصد از سهام آن در اخیار مپنا است.

افزایش سرمایه نماد رمپنا

عرضه اولیه سهام رمپنا در سوم شهریور ۱۳۸۶ انجام شد و پس از آن طی چندین مرحله و به شرح زیر روند افزایش سرمایه داشته است:

توقف نماد رمپنا

همچنین رمپنا طی سال‌های فعالیت خود در این بازار چندین مرحله توقف نماد را تجربه کرده و طولانی‌ترین آنها ۲۳۱ روز به طول انجامیده است. در ادامه لیستی از توقف‌های رمپنا را مشاهده خواهید کرد:

بالاترین قیمت نماد رمپنا

بالاترین قیمت سهام رمپنا تاکنون ۵۳۹۸۰ ریال و کمترین آن ۱۳۵۰ ریال بوده است؛ تصویر زیر نوسان قیمت این نماد را از ابتدای فعالیتش در بازار بورس تا این لحظه نمایش می‌دهد:

سخن آخر

گروه مپنا به عنوان سومین شرکت بزرگ صنعت نیرو در خاورمیانه شناخته می‌شود؛ و البته در داخل کشور به چشم یک بنگاه اقتصادی هم به آن نگاه می‌کنند! داشتن زیرمجموعه‌های بسیار، ورود به صنایع مختلف و تاسیس شرکت سرمایه‌گذاری را می‌توان از دلایل این نوع نگاه به حساب آورد.

این روند حرکتی، در بازار بورس هم تاثیرات خود را نمایان کرده است، به طوری که سهم رمپنا وابستگی خاصی به سهامداران حقیقی و حقوقی‌ها نشان نداده؛ و بیشتر تاثیرات این سهم ناشی از عوامل داخلی و همچنین محیطی مانند نرخ ارز، نرخ تورم و… بوده است. البته این عدم وابستگی را می‌توان یک امتیاز در نظر گرفت، چرا که نوسانات بازار بورس خیلی اوقات وابسته به معاملات سهامداران حقوقی است.

از طرف دیگر طبق نمودار بالا، رمپنا تا قبل سال ۲۰۲۰ میلادی دارای ثبات خوبی بوده است. از ابتدای این سال سهم مذکور روند صعودی طی کرده و در نیمه سال (زمان اصلاح بازار) دچار افت شد و در نهایت به ثبات قبلی بازگشت. به عبارتی قیمت سهام رمپنا ناشی از ارزش حقیقی آن است و حباب قیمتی را کمتر می‌توان در آن مشاهده کرد؛ به طوریکه تنها در سال ۲۰۲۰ این اتفاق را تجربه کرده است.

طبق این موارد رمپنا یک سهم بنیادی و مورد علاقه سرمایه‌گذاران با استراتژی بلندمدت است؛ و اگرچه در سال ۲۰۲۰ بسیاری از نوسان‌گیران از صعود و سقوط قیمت این سهم بهره بردند، اما در مجموع رمپنا سهم مورد علاقه سفته‌بازان نیست و البته توقف‌های طولانی هم مزید بر علت این عدم علاقه شده است!

در مجموع نوع فعالیت این شرکت، حضورش در صنایع مهمی مانند برق، نفت، گاز و پتروشیمی، تاثیرش بر اقتصاد داخلی و حتی خارجی، رفتارش در بازار بورس، پرتفوی قوی و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌اش، همگی نشان از قدرتمند بودن سهم رمپنا و پایداریش در بازار دارد، که می‌توان آن را گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاری به حساب آورد.